Dudak-Damak Yarığı Tedavisi
Ortodontide dudak damak yarığı (DDY) tedavisi, yalnızca dişlerin düzeltilmesinden ibaret olmayıp, doğumdan başlayarak bireyin büyüme ve gelişiminin sonuna kadar devam eden, multidisipliner (çok branşlı) bir ekibin (Plastik Cerrah, Ortodontist, Pedodontist, KBB Uzmanı, Konuşma Terapisti vb.) uyumlu çalışmasını gerektiren karmaşık bir süreçtir.
Ortodontistin bu süreçteki temel rolü, çene kemiklerinin ve diş kavislerinin normal formunu kazanmasını sağlamaktır.
İşte dudak damak yarığı tedavisinin ortodontik aşamaları:
1. Bebeklik Dönemi (0-6 Ay): Cerrahi Öncesi Ortopedi
Bu dönemdeki temel amaç, cerrahın işini kolaylaştırmak ve daha iyi bir estetik sonuç elde etmek için yarık dokuları birbirine yaklaştırmaktır.
Beslenme Plağı:
Amaç: Yarık damaktan dolayı ağız ve burun boşluğunun ayrılmamış olması beslenmeyi zorlaştırır. Bu plak, bebeğin beslenmesini kolaylaştırmak, sütün burun boşluğuna kaçmasını engellemek ve enfeksiyon riskini azaltmak için kullanılır.
Nazoalveolar Şekillendirme (NAM):
Amaç: Yarık olan dişeti (alveol) parçalarını birbirine yaklaştırmak ve burun kıkırdağındaki asimetriyi düzelterek burnu şekillendirmek.
Uygulama: Bebekten ölçü alınarak hazırlanan plastik bir aparey kullanılır ve bu aparey haftalık kontrollerle ayarlanır. Bu tedavi, genellikle dudak ameliyatına kadar (3-6 ay) devam eder.
2. Karma Dişlenme Dönemi (6-12 Yaş): Çene Gelişimini Yönlendirme
Dudak ve damak cerrahileri sonrasında oluşan skar dokusu (yara izi), üst çenenin (maksilla) normal büyümesini kısıtlayabilir. Bu, genellikle üst çene darlığına ve alt çenenin daha önde görünmesine (ters kapanışa) yol açar.
Üst Çene Genişletmesi:
Amaç: Ameliyat sonrası daralan üst çeneyi (maksillayı) genişletmek.
Aygıtlar: Hızlı Üst Çene Genişletme apareyleri (RPE) kullanılır.
Maksillayı Öne Alma (Sınıf III Tedavisi):
Amaç: Geri kalmış üst çeneyi öne doğru teşvik etmek.
Aygıtlar: Yüz Maskesi (Face Mask) gibi ortopedik apareyler kullanılır.
3. Karma Dişlenme Dönemi (8-12 Yaş): Alveoler Kemik Grefti
Bu dönemde, yarık hattında kemik eksikliği olduğu için köpek dişlerinin doğru yerde sürmesi engellenir.
Amaç: Yarık olan dişeti (alveol) bölgesine kemik nakli (greft) yaparak dişlerin sürmesi için sağlam bir zemin oluşturmak ve çene bütünlüğünü sağlamak.
Uygulama: Ortodontik tedavi ile yarık kenarları birbirine yaklaştırılır, ardından Çene-Yüz Cerrahisi (veya Plastik Cerrahi) tarafından genellikle kalça kemiğinden alınan kemik dokusu yarık bölgesine yerleştirilir. Bu işlemden sonra ortodontik tedaviye devam edilir.
4. Daimi Dişlenme Dönemi (Ergenlik/Erişkinlik): Dişlerin Dizilimi ve Kapanışın Düzeltilmesi
Kemik grefti sonrası yarık hattında sürmekte zorlanan dişler (özellikle köpek dişleri) sabit ortodontik apareyler (teller) kullanılarak ark içine doğru konumlarına getirilir.
Sabit Ortodontik Tedavi:
Amaç: Dişlerin eğriliklerini düzeltmek, diş eksiklikleri varsa boşlukları kapatmak ya da protez için uygun hale getirmek ve son kapanışı (oklüzyonu) sağlamak.
5. Erişkin Dönem (18+ Yaş): Ortognatik Cerrahi (Gerekirse)
Eğer hastanın büyüme potansiyeli tamamen bitmişse ve iskeletsel uyumsuzluklar (üst çene geriliği/alt çene ileriliği) ortodontik yöntemlerle düzeltilemeyecek kadar şiddetliyse:
Ortognatik Cerrahi: Üst ve/veya alt çene kemikleri cerrahi olarak doğru pozisyona alınarak iskeletsel uyum sağlanır. Bu tedavi, ortodontik hazırlık ve cerrahi sonrası ortodontik düzeltmeleri içerir.
Protetik Tedavi: Ortodonti ve cerrahi işlemlerden sonra eksik kalan dişler (çoğunlukla yarık hattındaki kesici diş) köprü, implant veya protezler ile tamamlanır.
DDY tedavisi, bir ekip işidir ve başarı, tüm disiplinlerin doğru zamanda ve uyum içinde çalışmasına bağlıdır.